Tổng quan về Áp xe phổi

NộI Dung

• Dấu hiệu, triệu chứng và biến chứng
• Nguyên nhân và các yếu tố rủi ro
• Chẩn đoán
• Sự đối xử
• Tiên lượng

Áp xe phổi hay áp xe phổi là một khoang chứa đầy mủ trong phổi do nhiễm vi khuẩn hoặc đôi khi nấm hoặc ký sinh trùng. Chúng có thể là nguyên phát, phát triển ở vùng bị viêm phổi hoặc bệnh phổi khác, hoặc thứ phát, trong đó vi khuẩn từ vùng khác của cơ thể bị hút vào phổi hoặc lây lan sang phổi theo cách khác. Áp-xe phổi có thể được nhìn thấy trên X-quang phổi, mặc dù xét nghiệm tốt nhất để chẩn đoán là chụp CT ngực. Phần lớn thời gian chúng giải quyết bằng thuốc kháng sinh, nhưng trong một số trường hợp, cần dẫn lưu hoặc phẫu thuật.

Dấu hiệu, triệu chứng và biến chứng

Các triệu chứng của áp xe phổi có thể bắt đầu nhanh chóng hoặc đến từ từ và ngấm ngầm. Áp xe được mô tả là:

• Cấp tính: Thời hạn dưới 6 tuần
• Mãn tính: Trên 6 tuần

Các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu có thể bao gồm:

• Sốt và ớn lạnh: Sốt thường là dấu hiệu đầu tiên của áp xe phổi, với ít nhất 80% số người gặp phải triệu chứng này.
• Đổ mồ hôi đêm: Ngược lại với "bốc hỏa", đổ mồ hôi ban đêm thường được mô tả là "ướt đẫm" và cần thay quần áo ngủ. Cũng có thể đổ mồ hôi trong ngày.
• Ho dai dẳng: Lúc đầu ho thường khan, nhưng có thể trở nên có đờm (ho có đờm), đặc biệt nếu áp xe vỡ vào phế quản.

Các dấu hiệu và triệu chứng muộn hơn có thể bao gồm:

• Đau khi thở sâu (đau ngực kiểu màng phổi hoặc đau ngực nặng hơn khi hít thở sâu)
• Ho ra máu (ho ra máu): Ho ra máu khá phổ biến với áp xe phổi tiến triển.
• Hụt hơi
• Có mùi hôi và / hoặc nếm đờm (đặc biệt với áp xe phổi kỵ khí, xem bên dưới)
• Giảm cân không chủ ý
• Mệt mỏi
• Ngón tay (một thay đổi trong đó móng tay phát triển trông giống như cái thìa lộn ngược)

Các biến chứng

Nếu áp xe phổi vẫn tồn tại hoặc nếu chẩn đoán muộn, một số biến chứng có thể xảy ra. Bao gồm các:

• Phù rỗng: Áp xe có thể vỡ vào khoang màng phổi, không gian giữa các màng ngăn phổi. Khi điều này xảy ra, tình trạng bệnh thường được điều trị theo cách khác.
• Rò phế quản nhiều màng phổi: Một lỗ rò (lối đi bất thường) có thể phát triển giữa phế quản và khoang màng phổi.
• Hoại thư phổi
• Xuất huyết (chảy máu vào phổi)
• Tắc mạch nhiễm trùng: Các mảnh áp xe có thể vỡ ra và di chuyển đến các vùng khác, đặc biệt là não, dẫn đến áp xe não hoặc viêm màng não.
• Bệnh amyloidosis thứ cấp

Nguyên nhân và các yếu tố rủi ro

Áp xe phổi được chia thành hai loại chính khi xem xét các nguyên nhân tiềm ẩn:

• Nguyên phát: Áp xe phổi nguyên phát bắt nguồn từ sự mở rộng của một tình trạng liên quan đến chính phổi.
• Thứ phát: Áp-xe phổi có thể xảy ra thứ hai do tình trạng bên ngoài phổi lan vào phổi.

Những nguyên nhân này có các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn khác nhau.

Nguyên nhân phổ biến nhất

Nguyên nhân phổ biến nhất của áp xe phổi là hít phải vi khuẩn kỵ khí (vi khuẩn sống không cần oxy) từ miệng.

Áp-xe có thể đơn lẻ hoặc nhiều ổ, với nhiều ổ áp-xe thường thấy do viêm phổi hoặc do nhiễm trùng huyết.

Nguyên nhân áp xe phổi nguyên phát và các yếu tố nguy cơ

Một số tình trạng ảnh hưởng trực tiếp đến phổi có thể khiến một người bị áp xe phổi.

• Viêm phổi: Bất kỳ loại viêm phổi nào, nhưng đặc biệt là viêm phổi hít có thể dẫn đến áp xe phổi, đặc biệt nếu chẩn đoán và điều trị chậm trễ.
• Khối u: Một căn bệnh ung thư tiềm ẩn góp phần hình thành áp xe phổi ở khoảng 10% hoặc 15% số người. Trong trường hợp này, tắc nghẽn đường thở do khối u thường dẫn đến viêm phổi (viêm phổi sau tắc nghẽn), từ đó dẫn đến áp xe. Ung thư biểu mô tế bào vảy của phổi là dạng ung thư phổi phổ biến nhất dẫn đến áp xe phổi, nhưng các bệnh ung thư khác, chẳng hạn như u bạch huyết, cũng có thể là nguyên nhân gốc rễ.
• Bệnh phổi tiềm ẩn: Các tình trạng phổi như giãn phế quản, xơ nang, nhiễm trùng phổi (bầm tím) và nhồi máu bị nhiễm trùng có thể dẫn đến áp xe phổi.
• Suy giảm miễn dịch: Các hội chứng suy giảm miễn dịch bẩm sinh, cũng như những hội chứng mắc phải (chẳng hạn như HIV / AIDS hoặc do hóa trị liệu), có thể dẫn đến áp xe phổi.

Nguyên nhân áp xe phổi thứ phát

Áp xe phổi thứ phát có thể xảy ra khi vi khuẩn hiện diện ở các vùng khác lan đến phổi qua đường hô hấp (hút), qua đường máu hoặc từ bên ngoài cơ thể (chẳng hạn như chấn thương xuyên thấu).

• Hút chất lây nhiễm từ miệng và đường hô hấp trên
• Tắc mạch nhiễm trùng: Nhiễm trùng có thể lây lan qua đường máu đến phổi từ khu vực viêm tắc tĩnh mạch, van tim bị nhiễm trùng (viêm nội tâm mạc do vi khuẩn) trên đúng bên của tim (chẳng hạn như van ba lá), một ống thông trung tâm bị nhiễm trùng, hoặc lạm dụng thuốc IV.
• Xâm nhập: Nhiễm trùng có thể xâm nhập vào phổi từ các vùng lân cận như thực quản (lỗ rò phế quản), nhiễm trùng trung thất, hoặc áp xe dưới cơ hoành (áp xe dưới thận).

Các yếu tố rủi ro

Các yếu tố nguy cơ của áp xe phổi bao gồm:

• Giảm mức độ ý thức dẫn đến hít thở: Nghiện rượu và lạm dụng ma túy khác, hôn mê, đột quỵ, gây mê toàn thân, rối loạn co giật, thở máy
• Giảm khả năng kiểm soát cơ: Tình trạng thần kinh cơ dẫn đến chứng khó nuốt (khó nuốt) hoặc không thể ho.
• Các vấn đề về răng miệng: Sâu răng, vệ sinh răng miệng kém, nhiễm trùng răng miệng và nha chu (ví dụ: bệnh nướu răng)
• Tình trạng đường hô hấp trên: Nhiễm trùng xoang, phẫu thuật hầu họng
• Ức chế miễn dịch: Sử dụng corticosteroid lâu dài, thuốc ức chế miễn dịch, nhiễm trùng huyết, tuổi cao, suy dinh dưỡng
• Các tình trạng khác: Bệnh tiểu đường (đặc biệt là một yếu tố nguy cơ gây áp xe phổi với Klebsiella, bệnh trào ngược dạ dày thực quản, tắc nghẽn phế quản, nhiễm trùng khớp và cơ, nhiễm trùng huyết

Lạm dụng rượu là yếu tố nguy cơ phổ biến nhất của áp xe phổi (nhưng chắc chắn không phải là nguyên nhân duy nhất).

Tác nhân gây bệnh (Vi khuẩn và các sinh vật khác có trong áp xe)

Áp xe phổi thường chứa sự kết hợp của cả vi khuẩn hiếu khí (vi khuẩn sống trong oxy) và vi khuẩn kỵ khí, với trung bình sáu hoặc bảy loài khác nhau hiện diện. Loại vi khuẩn có mặt khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản, cho dù nhiễm trùng bắt đầu trong cộng đồng hay bệnh viện, và địa lý.

Vi khuẩn k an khí thường chiếm ưu thế nhất và có thể bao gồm:

• Bacteroides
• Fusobacterium
• Peptostreptococcus magnus (đang gọi Finegoldia magna)
• Prevotella melaninogenica
• Porphyromonas
• Bacteroides fragilis
• Clostridium perfringens
• Veillonella (phổ biến hơn ở trẻ em đã phẫu thuật và ở những người bị ung thư hoặc suy giảm miễn dịch)

Vi khuẩn hiếu khí cũng thường xuất hiện, đặc biệt là ở những người bị suy giảm miễn dịch. Chúng có thể bao gồm:

• Klebsiella pneumoniae
• Haemophilus influenzae
• Pseudomonas aeruginosa
• Legionella
• Staphylococcus aureus, bao gồm cả MRSA (có thể có nhiều áp xe)
• Streptoccous pneumoniae, Streptococcus pyogenes, Streptoccocus anginosus, hoặc nhóm B strep
• Loài Nocardia
• Các loài Actinomyces
• Burkholderia pseudomallei (Đông Nam Á)
• Các loài vi khuẩn Mycobacterium

Ký sinh trùng

• Entamoeba histolytica (nang hydatid)
• Paragogonimus westermani
• Echinococcus

Fungi

• Aspergillus
• Blastomyces
• Histoplasma
• Cryptococcus
• Coccidioides
• Fusarium

Vi khuẩn liên quan đến nguyên nhân cơ bản

Các loại vi khuẩn được tìm thấy trong áp xe có liên quan đến nguyên nhân cơ bản và các yếu tố nguy cơ. Staph. aureus là thủ phạm phổ biến khi có nhiều ổ áp xe, và thường thấy ở các ổ áp xe thứ phát, chẳng hạn như những bệnh liên quan đến nhiễm trùng van tim. Các vi khuẩn phổ biến khác được tìm thấy trong áp xe phổi thứ phát bao gồm Streptococcus, Klebsiella, Pseudomonas, Haemophilus parainfluenzae, Acinetobacter, và Escherichia coli. Áp-xe phổi nguyên phát thường do vi khuẩn gram âm như Bacteroides, Clostridium và Fusobacterium gây ra.

Vi khuẩn có trách nhiệm có thể đang thay đổi

Trước đây, vi khuẩn kỵ khí là vi khuẩn chủ yếu hiện diện trong áp xe mắc phải ở cộng đồng (những người phát triển áp xe ngoài bệnh viện), trong đó Streptococcus là nguyên nhân phổ biến thứ hai. Điều này dường như đang thay đổi và hiện nay Klebsiella thường được tìm thấy trong các ổ áp xe do cộng đồng mắc phải. Mối liên quan của Klebsiella với bệnh tiểu đường cơ bản và sự gia tăng bệnh tiểu đường gần đây có thể đóng một vai trò nào đó.

Chẩn đoán

Có thể nghi ngờ áp xe phổi dựa trên các triệu chứng và yếu tố nguy cơ, cũng như các phát hiện thực thể. Khi khám sức khỏe, bác sĩ có thể nghe thấy âm thanh của hơi thở phế quản với khu vực bao phủ áp xe phát ra âm thanh khi gõ vào ngực (âm ỉ khi gõ). Sốt thường xuất hiện. Các yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như sâu răng và bệnh nướu răng cũng có thể được lưu ý.

Hình ảnh

Ban đầu, chụp X-quang ngực có thể chỉ cho thấy thâm nhiễm (bằng chứng của viêm phổi) mà không có áp xe rõ ràng. Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực (CT) là xét nghiệm đáng tin cậy nhất, mặc dù siêu âm phổi cũng có thể hữu ích trong việc đánh giá áp xe, đặc biệt là ở trẻ em. CT cũng hữu ích trong việc phân biệt giữa áp xe phổi và phù thũng (điều này rất quan trọng vì hai tình trạng này được điều trị theo những cách khác nhau).

Khi tiến triển áp xe, khoang áp xe có thể được nhìn thấy rõ ràng hơn trên hình ảnh, có thể thấy như một khoang có thành dày với mức dịch khí (thường được bao quanh bởi bằng chứng của viêm phổi). Khi áp xe tiến triển thêm, nó có thể trở nên kém rõ ràng hơn trên các xét nghiệm hình ảnh vì khu vực này được thay thế bằng mô sẹo.

Trong áp xe do chọc hút, các vị trí phổ biến nhất của áp xe là thùy giữa bên phải hoặc phần trên của thùy dưới của một trong hai phổi.

Phân tích / nuôi cấy vi khuẩn

Có thể lấy mẫu để đánh giá loại vi khuẩn có mặt nhưng không phải lúc nào cũng cần thiết. Đôi khi lấy mẫu đờm (mẫu đờm bị ho ra), nhưng có xu hướng không chính xác. Các mẫu chính xác hơn có thể được lấy qua siêu âm / chọc hút nội phế quản trong khi nội soi phế quản. Cấy máu thường âm tính khi vi khuẩn kỵ khí là loại vi khuẩn chiếm ưu thế.

Chẩn đoán phân biệt

Bước đầu tiên quan trọng để đánh giá áp xe phổi là phân biệt áp xe với phù phổi, mặc dù phù phổi có thể xảy ra như một biến chứng của áp xe. Trên hình ảnh, áp xe phổi thường xuất hiện dưới dạng một khoang tròn, trong khi đó, một ổ phù có hình dạng hai mặt lồi hơn.

Có một số tình trạng khác ngoài áp xe có thể gây ra lỗ hổng trong phổi. Một số trong số này bao gồm:

• Bệnh lao (khoang lao)
• Nhồi máu phổi: Khu vực tế bào chết trong phổi do thiếu lưu lượng máu như xảy ra với cơn đau tim (nhồi máu cơ tim) hoặc đột quỵ (nhồi máu mạch máu não)
• Ung thư (tổn thương tuyến yên do ung thư phổi)
• Nhiễm nấm
• U hạt (với các nốt dạng thấp ở phổi)
• Viêm phổi hoại tử (thường được đánh dấu bằng nhiều khu vực xâm thực)

Sự đối xử

Trong khi dẫn lưu là phương pháp điều trị áp xe được ưa chuộng ở nhiều vùng trên cơ thể, thì đối với áp xe phổi hiếm khi cần dẫn lưu hoặc phẫu thuật. Chỉ riêng thuốc kháng sinh thường đủ để điều trị áp xe phổi và có hiệu quả khoảng 80% thời gian.

Thuốc kháng sinh và vật lý trị liệu phổi

Sự kết hợp của các loại kháng sinh phổ rộng thường được sử dụng nhiều nhất để điều trị các loại vi khuẩn hiện có. Tùy thuộc vào mức độ bệnh của một người, thuốc kháng sinh thường được bắt đầu tiêm tĩnh mạch, và tiếp tục trong bốn tuần đến sáu tuần hoặc cho đến khi không còn thấy bằng chứng về áp xe trên các nghiên cứu hình ảnh.

Đối với áp xe do nấm, ký sinh trùng, cũng như nhiễm Mycobacterium, Actinomyces, hoặc Nocardia, có thể cần thời gian điều trị lâu hơn, ví dụ, lên đến 6 tháng.

Chỉ riêng thuốc kháng sinh có thể giải quyết khoảng 80% thời gian áp xe, nhưng nếu không thấy cải thiện, có thể cần các phương pháp điều trị khác.

Vật lý trị liệu phổi và dẫn lưu tư thế cũng thường hữu ích, và thường được kết hợp với điều trị kháng sinh.

Dẫn lưu qua da hoặc nội soi

Nếu áp xe phổi không đáp ứng với liệu pháp kháng sinh, vẫn có thể cần dẫn lưu. Điều này thường được xem xét nếu không ghi nhận sự cải thiện nào sau 10 ngày đến 14 ngày dùng kháng sinh, và nên xem xét sớm hơn là muộn hơn trong trường hợp này.

Dẫn lưu có thể được thực hiện thông qua một kim đưa qua thành ngực vào ổ áp xe (dẫn lưu qua da) hoặc qua nội soi phế quản và siêu âm nội phế quản (dẫn lưu nội phế quản). Dẫn lưu nội phế quản có thể là một lựa chọn tốt hơn cho các ổ áp xe nằm ở trung tâm và xa màng phổi khi có nguy cơ làm thủng mô phổi, nhưng dẫn lưu qua da được thực hiện thường xuyên hơn.

Phẫu thuật

Trong một số trường hợp hiếm hoi (khoảng 10% thời gian), phẫu thuật có thể được yêu cầu. Các thủ tục phổ biến nhất là cắt bỏ khối u hoặc cắt đoạn trong đó loại bỏ áp xe và một số mô xung quanh và thường có thể được thực hiện bằng phẫu thuật xâm lấn tối thiểu (phẫu thuật nội soi lồng ngực có video hỗ trợ hoặc VATS).

Chỉ định phẫu thuật có thể bao gồm:

• Áp xe lớn (đường kính lớn hơn 6 cm hoặc khoảng 3 inch).
• Ho ra máu
• Nhiễm trùng huyết
• Sốt kéo dài hoặc số lượng bạch cầu tăng cao
• Hình thành lỗ rò phế quản nhiều màng cứng
• Empyema
• Áp xe được điều trị không thành công bằng kháng sinh hoặc dẫn lưu
• Khi nghi ngờ ung thư tiềm ẩn

Tiên lượng

Trước khi có thuốc kháng sinh, tiên lượng áp xe phổi rất xấu. Hiện nay, với việc điều trị kháng sinh kịp thời, tiên lượng thường phụ thuộc nhiều hơn vào nguyên nhân cơ bản, và nhiều áp xe phổi tự khỏi mà không gặp vấn đề gì lâu dài.

Nói chung, áp xe phổi ít nghiêm trọng hơn nhiều so với trước đây do sự phổ biến của thuốc kháng sinh phổ rộng.

Một lời từ rất tốt

Nhận biết và điều trị kịp thời áp xe phổi là rất quan trọng để giảm các biến chứng của tình trạng này. Cũng như nhiều tình trạng khác, phòng ngừa là cách "chữa bệnh" tốt nhất. Vệ sinh răng miệng tốt, chăm sóc y tế kịp thời khi nghi ngờ viêm phổi, quản lý cẩn thận lượng đường trong máu ở những người bị tiểu đường, và quản lý đường thở ở những người dễ mắc bệnh đều đóng vai trò trong việc giảm nguy cơ.